Misteria, obrzędy

         Odpust to doroczne święto w dniu patrona miejscowego kościoła oraz w niektóre święta kościelne, kiedy można uzyskać całkowite darowanie grzechów. W naszej parafii obchodzimy go 16 listopada wspominając Matkę Boża Miłosierdzia. Odpust jest wielkim wydarzeniem dla sanktuarium, do którego pielgrzymują setki wiernych. Poza najważniejszym, religijnym aspektem wydarzenia, stwarza możliwość spotkania znajomych czy zrobienia drobnych zakupów, gdyż na odpusty ściągają liczni kramarze. Świętowanie uroczystości odpustowych koncentruje się przede wszystkim na wsiach, gdzie obrzędy i zwyczaje odgrywały i odgrywają bardzo ważna rolę. Najwięcej przetrwało zwyczajów związanych z obrzędowością kościelna. Do nich należą obrzędy zaduszne, świecenie palm, gromnic i ziela, czy przepę­dzanie bydła przez, ognisko na św. Rocha. Wiele obrzędów religijnych żywych do dziś takich jak: pielgrzymki, odpusty, kult świętych, obrzędowość bractw, czy widowiska misteryjne, obrazujące mękę i śmierć Chrystusa czy pogrzeb Matki Bożej przed wiekami wprowadził Kościół. Kultura ludowa nadała im w wielu rejonach Polski lokalny koloryt. Najbardziej znanym misterium jest Chwalebne Misterium Pańskie w Kalwarii Zebrzydowskiej, odtwarzane w Wielkim Tygodniu w obecności dziesiątków tysięcy pielgrzymów. W Niedzielę Palmową odgry­wane jest także Misterium Męki Pańskiej w najstarszym polskim sankuarium maryjnym w Górce Klasztornej koło Lobżenicy w woj. pilskim. Tutaj zakonnicy i rolnicy z okolicznych wiosek odtwarzają ostatnie dni życia, mękę i śmierć Chrystusa. Najwięcej obrzędów ma miejsce koło Wielkanocy. W krakowskim kościele franciszkanów w każdy piątek Wielkiego Postu odby­wają się procesje Arcybractwa Dobrej Śmierci, których tradycje sięgają średniowiecza. W Niedzielę Palmowa warto wybrać się do kurpiowskiej Puszczy Zielonej, gdzie przy drewnianym kościółku w Łysach można zobaczyć procesję kilkudziesięciu kilkumetrowych kolorowych palm. Najwyższe palmy, ponad 20-mctrowe, zobaczyć można w tym czasie w Lipnicy Murowanej koło Bochni, zaś w Tokarni koło Myślenic, w procesji niesione są góralskie palmy ozdobione pękami kolorowych wstęg. Od Wielkiego Piątku w wielu polskich wioskach pojawiają się straże przy urządzo­nych w kościołach grobach Chrystusa. W dolinie Sanu, w Radomyślu, Majdanie Zbydniowskim, Sarzynie, Leżajsku, Giedlarowej i Gniewczynie Łańcuckiej są to jednolicie umundurowane oddziały tzw. Turków Wiel­kanocnych , które także asystują księdzu przy święceniu ognia i pokarmów, biorą udział w procesji rezurekcyjnej, a także popisują się musztrą i odwiedzają sąsiadów. W lany poniedziałek w wielu beskidzkich wioskach pojawiają się dziady śminguśne, przebierance polewające wodą wszystko dokoła. W Dobrej koło Limanowej nazywają ich słomiakami, ze względu na noszony ubiór ze słomy, ale prawdziwe szaleństwo ma miejsce w Wiśniowej, które poprzebie­rane dziady biorą we władanie. W Pietrowicach Wielkich koło Racib­rza, w drugi dzień świąt po południu poja­wia się procesja konna nazywana Kawalkadą Wielkanocną lub Procesją Stu Koni, w której biorą udział miejscowi gospodarze oraz, również jadący na koniu, ksiądz. Ma ona już ponad kilkusetletnia tradycję i wywodzi się z błagalnych procesji o dobre zbiory.

Opracował Artur